W dniach 12-14 marca w ramach Tygodnia Izraelskiego Apartheidu, w poznańskim Teatrze Ósmego Dnia odbędzie się szereg wydarzeń dot. kwestii palestyńskiej pt. „Al-Nakba. Palestyńskie wędrówki”. Serdecznie zapraszamy!
Program:
Czwartek, 12 marca
Codzienność pod okupacją
18:00
Otwarcie.
Wernisaż wystawy.
Pod murem, Sławek Rzewuski, fotografie
Dokumentacja fotograficzna postępującej okupacji Palestyny w obiektywie stałoogniskowym – czyli z bliska. Wybrane zdjęcia są efektem sześciomiesięcznej współpracy z oddolnymi organizacjami działającymi w Dolinie Jordanu. Dzięki pomocy i zaufaniu Palestyńczyków powstało swoiste świadectwo, które z perspektywy pierwszej osoby ukazuje opór ludności palestyńskiej. Jest to walka, której ducha nie da się złamać.
Strefa tymczasowa – Gaza Camp, Kontrplan, fotografie
Obóz Gaza Camp został założony w 1968 roku w Jordanii, niedaleko miasta Jerash; był wówczas tymczasowym schronieniem dla ponad 11 tys. palestyńskich uchodźców wysiedlonych ze Strefy Gazy. Obecnie żyje tam 50 tys. ludzi na powierzchni jednego kilometra kwadratowego (oficjalnie: 24 tys.). Po 40 latach od momentu ulokowania przez ONZ 1500 prowizorycznych namiotów, schronienia te zamieniły się w przeludnione miasto o substandardowych warunkach życia. Dokumentowanie fotograficzne bez uzyskania zezwolenia od UNRWA oraz policji jest zabronione.
Palestyna od kuchni, Stowarzyszenie Nomada, film, 30 minut
Półgodzinny film opowiadający historie Palestyńczyków zamieszkujących różne miasta Zachodniego Brzegu Jordanu, którzy angażując się w uprawę, produkcję i gotowanie jedzenia podtrzymują tradycyjne oblicze palestyńskiego sposobu życia, tym samym stawiając opór izraelskiej okupacji. „Palestyna od kuchni” to zmiana tradycyjnego obrazu Palestyńczyka – ofiary przemocy strukturalnej na obraz Palestyńczyka/Palestynki – działacza/działaczki, wpływających na własny los.
Wystawa otwarta dla zwiedzających codziennie od godziny 16.
18:30
Projekcja filmu. „Dokąd mają odlecieć ptaki?” („Where should the birds fly?”), reż. Fida Qishta, Strefa Gazy, 58 minut
„Moją jedyną bronią jest moja kamera”. Film Fidy Qishty jest pierwszą relacją filmową z wewnątrz – dwie Palestynki z Rafah, 12- i 27-latka śledziły izraelskie buldożery i bombowce podczas operacji Płynny Ołów inwazji wojsk Izraela na Strefę Gazy. Trwała raptem trzy tygodnie. 1400 ofiar, w tym kilkaset nieletnich, 50 tysięcy ludzi pozbawionych domu. Z gruzów wyłaniają się mieszkańcy Gazy, którzy wbrew wszelkim uwarunkowaniom zachowują siłę, nadzieję, a nawet poczucie humoru. Niewiele powstało do tej pory filmów, które w tak osobistym i wymownym stopniu ukazują oblicze współczesnych konfliktów wojennych wymierzonych de facto przeciwko ludności cywilnej.
19:30
Prelekcja i dyskusja. „Gaza – o miłości do życia, o życiu niecodziennym”.
„My kochamy życie. Czemu media nigdy o tym nie mówią?” – pytają Gazańczycy w kolejnych rozmowach. Zaraz po ostatniej wojnie, w Gazie był wysyp ślubów. Z hoteli i sal weselnych niosła się muzyka, na ulice wylewali się elegancko ubrani goście. Piękne suknie, szczęśliwe rodziny. To wszystko działo się tuż obok wypatroszonych bombami domów. Kilka kilometrów na wschód od morskiego wybrzeża, przy którym stoją hotele, a weselom nie widać końca, leżą pogrzebane w gruzach całe dzielnice. „Tam spotkałam dwudziestosiedmioletniego chłopaka, Alego. Ali na wystających zbrojeniach i deskach zawiesił koc, który chronił go od słońca. Na gruzy rzucił materac, poduszkę i tam spał. Jego sąsiad przyniósł palnik gazowy, na którym gotowali kawę. Spod gruzów jego rodzinnego domu, wystawała jasna gruba deska. »To miało być łoże małżeńskie – dla mnie i dla mojej przyszłej żony. Teraz nie mamy gdzie zamieszkać, ślubu nie będzie«”. Zapraszamy na opowieści o gazańskiej miłości do życia i niecodziennej codzienności w tej odciętej od świata
palestyńskiej enklawie.
Piątek, 13 marca
Uchodźstwo palestyńskie
16:00
Wystawa otwarta dla zwiedzających. Oprowadzanie kuratorskie.
18:00
Projekcja filmów i dyskusja. „Uchodźcy palestyńscy – historia godności i oporu. Od 1947 do 2015”. Magda Qandil, Przemysław Wielgosz, Katarzyna Czarnota.
Dokumenty z okresu pierwszej rewolucji palestyńskiej, różni autorzy, 20 minut
Czarno-białe, archiwalne filmy zrealizowane przez palestyńskie organizacje wyzwoleńcze w latach 60. i 70. minionego stulecia. Kręcone półamatorsko, w celach informacyjnych i propagandowych. Dziś stanowią niezwykłe świadectwo pierwszego okresu rewolucji palestyńskiej. Dokumentując bazy fedainów, izraelskie bombardowania czy akcje partyzantów przybliżają sytuację w ówczesnych obozach uchodźców,
Strefa tymczasowa – Gaza Camp, Kontrplan, 10 minut
Pokaz fragmentu reportażu „Strefa tymczasowa – Gaza Camp”. Materiał został zrealizowany w 2014 roku w jednym z 10 jordańskich obozów dla palestyńskich uchodźców wysiedlonych w 1967 roku ze Strefy Gazy. Koncepcją Kontrplanu było pokazanie, jak wygląda codzienność Palestyńczyków, w tym – z założenia tymczasowym obozie, a także ukazanie zależności jakie występują między materialnymi warunkami życia uchodźców a praktyką oporu. Gaza Camp jest miejscem, gdzie filmowanie bez uzyskania oficjalnej zgody UNRWA (Agenda Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie) oraz bez zaakceptowania tej zgody przez wewnętrzne służby tajnej policji Mukhabarat jest zabronione. Pomimo wystąpienia o tę zgodę, Kontrplan nigdy jej nie otrzymał. Wszystkie ujęcia były realizowane “z ręki”, dzięki pomocy mieszkańców obozu. Zaprezentowany materiał jest pierwszą cześcią reportażu.
Historia uchodźców palestyńskich zaczyna się już w roku 1947, u progu czystki etnicznej, która skazała na wygnanie ponad 700 tys. mieszkańców historycznej Palestyny. Nie jest to jednak wyłącznie historia ofiar, utraty, cierpienia, opuszczenia i zapomnienia. To także historia godności i oporu, jedynego w swoim rodzaju samostanowienia uchodźców, formowania się narodu i demokracji na wygnaniu. Od wojny sześciodniowej 1967 roku aż do ewakuacji Bejrutu po izraelskim oblężeniu w 1982 i masakrach w obozach Sabra i Szatila palestyński ruch wyzwoleńczy tworzył się i rozwijał wśród uchodźców. Powstał wszędzie tam gdzie rzuciła ich Nakba (czyli czystki lat 1947-48) – w Jordanii, Syrii, Libanie.
Różnorodny i często podzielony rzucił wyzwanie nie tylko okupantowi izraelskiemu, ale także reżimom arabskim, które chciały podporządkować palestyńskich uchodźców swoim własnym interesom. To dlatego walka Palestyńczyków w latach 70. XX wieku nazywana była palestyńską rewolucją. Rewolucja uchodźców wstrząsnęła całym Bliskim Wschodem, a jej ożywczy wpływ na wolnościowe dążenia i aspiracje tamtejszych społeczeństw można porównać tylko z wpływem wywieranym dziś przez Arabską Wiosnę roku 2011.
Dziś populacja uchodźców palestyńskich liczy ponad 4 mln osób i jest największą grupą wygnańcówna świecie. Zarazem to grupa najbardziej zapomniana, regularnie pomijana w rokowaniach i kolejnych planach pokojowych. Trzecie pokolenie Palestyńczyków, poddawane jest zróżnicowanym formom opresji i kontroli w obozach dla uchodźców stanowiących ich raje zastępcze – w Libanie, Jordanii, Kuwejcie, Iraku, Syrii – gdzie jedynym elementem, który zachowuje ciągłość jest upokorzenie człowieka, ale też opór i chęć opowiedzenia swojej historii.
20:00
Przerwa. Poczęstunek w holu.
Potrawy przygotowane przez lokalna społeczność palestyńską.
20:30
Prelekcja i dyskusja. „Bojkot, wycofanie inwestycji i sankcje – międzynarodowy ruch sprzeciwu wobec polityki państwa Izrael.” Ewa Jasiewicz.
„BDS” to jeden z najdynamiczniej rozwijających się segmentów międzynarodowego ruchu na rzecz praw Palestyńczyków. Powstała w odpowiedzi na apel ponad 120 palestyńskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego, które w roku 2005 wezwały społeczność międzynarodową do zastosowania tej formy pokojowego nacisku wobec Izraela. Wzorem była tu udana kampania bojkotu reżimu apartheidu w Republice Południowej Afryki w latach 70. i 80. minionego wieku. Akces do kampanii zgłosiły setki organizacji, ruchów społecznych i związków zawodowych na całym świecie. Poparło ją wielu znanych intelektualistów, naukowców i artystów. Chcemy opowiedzieć o fenomenie BDS, o sukcesach i towarzyszących kampanii kontrowersjach, o tym jak można się w nią zaangażować a wreszcie o tym, że solidarność zwykłych ludzi może powstrzymać przemoc i bezprawie militarnego mocarstwa skuteczniej niż pustosłowne deklaracje rządów i oficjalnych gremiów międzynarodowych.
Sobota, 14 marca
Sztuka jako narzędzie oporu
16:00
Wystawa otwarta dla zwiedzających. Oprowadzanie kuratorskie.
17:00
Mahmoud Darwish, Ghassan Kanafani, Raj Shehadeh. Literaturę palestyńską czytają aktorzy Teatru Ósmego Dnia.
Drogi do Ciebie duszą dymem.
Drogi do Ciebie płoną.
Drogi do Ciebie rozwidlają się.
Drogi do Ciebie są linią krwi.
Mahmoud Darwish, To jej obraz…a on zabił się z miłości…
Mahmoud Darwish – poeta, głos palestyńskiego oporu. Autor zapisków nie tylko walki politycznej nierówności, ale również rytmu życia codziennego.
Ghassan Kanafani – palestyński dziennikarz, pisarz i autor opowiadań. Swoim słowem i czynem inspiruje kolejne pokolenia. Zginął w zamachu w roku 1972, do którego następnie przyznały się izraelskie służby specjalne.
Raja Shehadeh – pisarz i zaangażowany prawnik, działacz praw człowieka. Jego twórczość jest świadectwem nieustępliwej, choć podszytej goryczą walki o sprawiedliwość.
17:30
Projekcja filmu. „Podróż bojownika o wolność”, reż. Mohammed Mouwia, 30 minut
Film opowiada historię Rabei Turkmana: bojownika w oddziałach Brygady Al-Aksy, który po wyjściu z więzienia został aktorem The Freedom Theatre. Rabea umarł w wyniku niewydolności nerki spowodowanej postrzeleniem przez izraelskich żołnierzy podczas II Intifady. Przed śmiercią spełnił jednak swoje marzenie: podróżował z teatrem po Europie, walcząc w ten sposób o wolną Palestynę. „Moim marzeniem jest, żeby Freedom Theatre był dużą siłą, współpracującą z innymi w generowaniu kulturalnego oporu, niosącą na swoich ramionach uniwersalne wartości wolności i sprawiedliwości” – mówił Juliano Mer-Khamis, współzałożyciel The Freedom Theatre, zamordowany w 2011 roku.
18:15
Dyskusja. „Kultura palestyńska pod okupacją, sztuka jako narzędzie oporu”. Momin Swaitat, Mohammed Almughann, Barbara Prądzyńska.
Teatr w obecnym kształcie działa od 2006 r. w Jenin – obozie dla uchodźców, wygnanych z ziem nazywanych dzisiaj Izraelem. Początki teatru sięgają pierwszej Intifady, kiedy to, żydówka z pochodzenia, Arna Khamis przyjechała do Jenin, aby zorganizować sieć ośrodków edukacyjnych dla dzieci z obozu – używając rysunku jako twórczej formy ekspresji i terapii. Niedługo potem powstał pierwszy teatr nazwany Kamiennym Teatrem na cześć dzieci, które rzucały kamieniami w izraelskie pojazdy opancerzone, gdy te przekraczały próg obozu. Arna nigdy nie kryła swoich politycznych przekonań i mówiła wprost, że jej pobyt w Palestynie to walka z okupacją. O tym właśnie porozmawiają zebrani: o działalności kulturalnej jako walce politycznej.
20:45
Przerwa. Poczęstunek w holu.
Potrawy przygotowane przez lokalną społeczność palestyńską.
21:00
Koncert duetu Kopyt/Kowalski.
Podczas komponowania muzyki do filmu dokumentalnego Sławka Rzewuskiego „Jordan Valley. An open sky prison.” zupełnie nieoczekiwanie został zarejestrowany kompletny materiał na album, inspirowany muzyką palestyńską. Ostatecznie do wydania płyty „Jordan Valley” nie doszło, a duet zaprezentował „filmowe” kompozycje i improwizacje – jak do tej pory – tylko jeden raz, podczas Festiwalu Okupacyjnego w Teatrze Ósmego Dnia w 2014 r. Mimo, że twórczość duetu na co dzień związana jest ściśle z poezją Szczepana Kopyta, w tym przypadku ciężar ładunku narracyjnego spoczywa w całości na Szczepanie Kopycie (gitara) i Piotrze Kowalskim (perkusja) jako muzykach-improwizatorach.
Sławek Rzewuski – kulturoznawca, fotograf, dokumentował działania izraelskich wojsk okupacyjnych na Zachodnim Brzegu Jordanu, brał czynny udział w odbudowywaniu zniszczonych palestyńskich domów.
Kontrplan – niezależny, kilkuosobowy projekt krytyczny. W swoich realizacjach stawia sobie za cel oddanie głosu tym, którym polityczna podmiotowość zostaje odbierana.
Magda Qandil – Centrum Badań Bliskowschodnich PAN, redaktorka polskiej edycji Le Monde Diplomatique, aktualnie przebywa w Libanie.
Przemysław Wielgosz – dziennikarz i publicysta, autor książki „Opium globalizacji” (Wydawnictwo Akademickie Dialog), redaktor naczelny Le Monde diplomatique – edycja polska
Katarzyna Czarnota – socjolożka, działaczka społeczno-polityczna związana z Kolektywem Rozbrat. Współautorka badań i projektów interwencyjnych dotyczących przestrzeni miejskiej, segregacji społecznej. W 2014 r. kilka miesięcy spędziła w obozie dla uchodźców palestyńskich w Jordanii.
Ewa Jasiewicz – Brytyjska dziennikarka polskiego pochodzenia. Redaktorka polskiej edycji miesięcznika Le Monde Diplomatique. Była jedną z nielicznych zachodnich dziennikarek obecnych w Strefie Gazy podczas jej blokady i operacji Płynny Ołów, przeprowadzonej przez izraelskie wojska na przełomie 2008 i 2009 roku. W 2010 roku uczestniczyła także w międzynarodowej akcji humanitarnej Flotylla Wolności. Od pięciu lat pracuje jako organizatorka Unite the Union, największych związków zawodowych w Wielkiej Brytanii, zrzeszających głównie polskich pracowników. „Podpalić Gazę” to jej pierwsza książka.
Momin Swaitat – aktor, reżyser i nauczyciel z obozu dla uchodźców w Jenin na terenie Zachodniego Brzegu; absolwent szkoły teatralnej The Freedom Theatre, student Londyńskiej Szkoły Sztuk Performatywnych (LISPA); obecnie współpracujący z The Freedom Theatre.
Mohammed Almughann – Gazańczyk, student PWSFTviT w Łodzi, na wydziale reżyserii filmowej i telewizyjnej.
Barbara Prądzyńska – aktorka, zaangażowana w pracę społeczną poprzez teatr z osobami niepełnosprawnymi, dziećmi z rodzin zastępczych, dziećmi w szpitalach, więźniami, mniejszościami etnicznymi. Kilkukrotnie brała udział w projektach realizowanych na terenie Palestyny.
Kopyt/Kowalski – to duet elektroakustyczny, który tworzą Szczepan Kopyt – poeta i muzyk oraz PiotrKowalski – perkusista i producent muzyczny. Artyści zadebiutowali w 2011 r płytomikiem pt.: „buch”, na którym w nowatorski sposób połączyli poezję z elektroniką. Następnie ukazał się „KIR”, niosąc zupełnie inne, surowe, bluesowo-psychodeliczne kompozycje. Z kolei materiał, który muzycy zaprezentują tym razem jest efektem czysto instrumentalnej improwizacji.
