Elbit na cenzurowanym, ale nie w Polsce
Jak donoszą agencje prasowe największy szwedzki fundusz emerytalny, Foersta AP-Fonden nie będzie wykupywał akcji izraelskiego Elbitu. Dlaczego? Sprawa dotyczy etyki funduszu. Zarządzający funduszem zwrócili uwagę na udział przedsiębiorstwa Elbit w tworzeniu muru z Zachodnim Brzegiem Jordanu. Na posiedzeniu rady etyki funduszu omawiano uczestnictwo Elbitu w budowie systemu zapór, oddzielających Zachodni Brzeg Jordanu od Izraela. Według rady istnieje możliwość powiązania Elbitu z łamaniem podstawowych konwencji i norm. To z kolei może rzutować na wizerunek i interesy szwedzkiego funduszu emerytalnego. To nie jedyny przypadek wycofania inwestycji i zerwania związków z nieetyczną firmą Elbit.
Kilka miesięcy wcześniej norweski, rządowy fundusz emerytalny SPU, poważny inwestor na rynku światowym, zakazał nabywania akcji izraelskiego przedsiębiorstwa z tych samych powodów. Działanie to zostało oficjalnie oprotestowane przez Tel-Awiw1. Wycofanie swoich inwestycji szeroko argumentowała norweska Minister Finansów Kirstin Halvorsen odwołując się do dyrektyw międzynarodowego prawa humanitarnego.
To nie koniec problemów spółki. Izraelska agencja ratingowa Standard & Poor’s Maalot umieściła notowanego w Londynie i Warszawie dewelopera Plaza Centers, oraz jej głównego akcjonariusza, notowaną w Tel Avivie i na nowojorskim Nasdaq spółkę Elbit Imaging na liście obserwacyjnej z nastawieniem negatywnym. Ta i inne negatywne opinie dotyczące możliwości obsługi zobowiązań płatniczych zaciąganych przez spółkę Elbit Imaging wskazuje na czarne chmury zbierające się nad jej głową. Jednak polski rząd zdaje się tego nie dostrzegać.
Korporacja od zabijania
Elbit Systems Ltd. to firma założona przez Elron Electronic Industries w 1967 roku z siedzibą w Haifie. W 1996 korporacja rozbiła się na trzy przedsiębiorstwa: Elbit Medical Imaging produkującą systemy diagnostyczne2 i urządzenia do obrazowania medycznego, oraz zarządzającą nieruchomościami, hotelami i centrami handlowymi, Elbit Systems – jeden z największych na świecie wytwórców elektronicznych systemów obronnych oraz Elbit, konsorcjum w dziedzinie komunikacji, przejściowo wchłoniętą przez Elron, która następnie trafiła pod zarząd pierwszego izraelskiego operatora GSM Partner Communications Company Ltd.
Elbit Systems należy do grupy przesiębiorstw nowych technologii, których obroty przekraczają 1,0 mld USD. W przypadku tej spółki to 2,832 mld USD. Izrael w tym rankingu znajduje się na 19. miejscu, zaraz za Szwajcarskim Rolexem i Swatchem.
Rok 2000 przyniósł fuzję Elbit Systems z El-Op, przedsiębiorstwem kontrolowanym przez Michaela Jedermanna, który posiada 45% udziałów Elbitu. Firma przejmowała kolejne przedsiębiorstwa. Nabyła udziały spółki Elisra,Tadiran Communications, Shiron Satellite Communications, BVR Systems, Assets of Israel Military Industries’ Aircraft Systems Division, Innovative Concepts, Inc., Mikal Ltd. Jednak już rok wcześniej spółka napotkała niespodziewane problemy. Nastąpiła wyprzedaż udziałów Elbitu. Uczyniła to najpierw Norwegia, potem Dania, a na koniec bojkotu podjęła się Szwecja. Polsce niestety do Skandynawów pod względem odpowiedzialności społecznej bardzo daleko.
Zaangażowanie w okupację
O co idzie? Otóż, system zapór, zwany kiedyś Murem Szarona, jest budowany od kilku lat. Składa się z zapór betonowych i stalowych, wież obserwacyjnych, systemu czujników i jest nadzorowany z powietrza przez samoloty bezzałogowe, dostarczone przez firmę Elbit. Pewien wgląd w ów krajobraz powolnego wyniszczania Palestyńczyków dają zdjęcia artysty Taysira Batniji, który w becherowskiej estetyce ukazuje izraelskie wieże strażnicze. Cały pas zapór, łącznie z drogą rokadową dla żołnierzy, ma kilkadziesiąt metrów szerokości i w całości położony jest na ziemiach Palestyńczyków. Dodatkowo w wielu miejscach zbudowano go w odległości nawet kilku kilometrów od uznawanej przez społeczność międzynarodową granicy Izraela. Stwarza to uzasadnione przesłanki do twierdzeń o chęci zagarnięcia części ziem okupowanych. Niszczy również życie społeczne i gospodarcze na terenach palestyńskich.
Elbit Systems Ltd. jest jednym z największych izraelskich przedsiębiorstw specjalizujących się w dziedzinie systemów bezpieczeństwa. Jego domeną jest wojskowa elektronika, systemy nadzoru, UAV – bezzałogowe aparaty latające. Firma dostarcza zarówno UAV, jak i innych technologii wojskowych dla sił okupacyjnych. Podobnie jak wszystkie izraelskie firmy działające w sektorze wojskowych technologii, Elbit upatruje w niekończącej się wojnie i okupacji cennych możliwości marketingowych. Produkowane przez Elbit UAV mogą być sprzedawane na rynku światowym jako urządzenia „przetestowane w boju”, co zwiększa ich atrakcyjność i prowadzi do ich przyjmowania przez międzynarodowe siły zbrojne. Ten aspekt ekonomicznej rozgrywki, której ofiarami padają zamknięci w „więzieniu na wolnym powietrzu” mieszkańcy Strefy Gazy podkreślał nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla Jeff Halper – dyrektor i założyciel Izraelskiego Komitetu Przeciwko Wyburzeniom Domów. Sieć kontaktów Elbitu rozciąga się na wiele liczących się na świecie spółek zależnych od zbrodniczego koncernu, czemu przeciwstawia się prowadzona kampania BDS – pokojowy ruch oporu wobec okupacji. W Polsce dopiero zaczyna rozbrzmiewać hasło kampanii – Bojkot, Wycofanie Inwestycji i Sankcje. Być może ten oddolny nacisk jakkolwiek wpłynie na politykę polskiego rządu, coraz silniej wiążącego się z Elbitem.
A tymczasem w Polsce…
Polskie Ministerstwo Obrony Narodowej, nic nie robiąc sobie z poważnych naruszeń jakich dokonuje Elbit, podpisało kontrakt na dostawy czujników z Elbit Systems. Firma otrzymała od MON kontrakt o wartości 16 mln USD na dostawy systemów do monitorowania i inwigilacji dla Polskiej Armii. Konsorcjum złożone z Elbit Systems oraz Wojskowego Instytutu Łączności ma dostarczyć czujniki, m.in. sejsmiczne i akustyczne, które mają być zamontowane na transporterach Rosomak 8X8. Systemy pokładowe pojazdów będą wyposażone w urządzenia rozpoznawcze, w tym kamery, radar pola walki i dalmierz laserowy, oraz komputery pokładowe, systemy komunikacji szyfrowanej i bezzałogowe samoloty rozpoznawcze. Tym sposobem Elbit ma zapewnić większość optoelektroniki, a także samoloty. Wojskowy Instytut Łączności będzie z kolei odpowiadał za zabudowę transporterów, ich okablowanie, oprogramowanie i integrację urządzeń pokładowych3.
Zadziwia swoją bezczelnością wypowiedź Edwarda E. Nowaka, publikującego na stronie Bumaru, polskiego dostarczyciela broni, tekst dotyczący konsolidacji Polskiego Przemysłu Obronnego. Nowak pozycji izraelskich firm na światowych rynkach zbrojeniowych, stwierdza, że „potrzeby obrony swego państwa wymusiły ogromne nakłady na zbrojenia 13,4 mld USD (6,9% PKB) ponoszone przez ten kraj. Firmy izraelskie dynamicznie się rozwinęły, tworząc najbardziej nowoczesne rozwiązania militarne. Największe z nich to Elbit, IAI, Rafael, IMI. Ich obroty sięgają około 8 mld USD. Nabyte doświadczenie skutkuje rozwinięciem ekspansji eksportowej w Europie, Stanach Zjednoczonych, Indiach, a ostatnio w Ameryce Południowej”4. Wysokie obroty – zgoda, ekspansja – zgoda, ale o jakich „potrzebach obrony” pisze tu p. Nowak? Kłamliwie ciężka jest argumentacja nie tylko p. Nowaka, ale i wszystkich, którzy usprawiedliwiają gwałt zadawany przez państwo Izrael na palestyńskich ziemiach.
Elbit jest wszędzie, np. w Łodzi…
Pod koniec 2009 roku rozgorzała sprawa dotycząca zgodności z prawem działań inwestora z Izraela, p. Mordechaia Zissera. Pojawiło się wtedy podejrzenie że przy okazji inwestycji w Łódzkie Centrum Dialogu naruszono prawo związane z ochroną zabytków miasta, dotyczące także planów zagospodarowania przestrzennego i majątku Łodzi, zarządzanego przez ówczesnego prezydenta J. Kropiwnickiego. Kropiwnicki miał potraktować nad wyraz preferencyjnie izraelskiego inwestora. Inwestycja zaczęła sukcesywnie rosnąć w kosztach, i z wstępnych 6 mln zrobiło się 13 mln, które w połowie pokryć ma budżet Łodzi. Inwestycja, realizowana potem przez znaną łódzką firmę REMO-BUD, realizowana był z trudem, a na tablicach przez cały czas widniała informacja, że inwestorem jest Miasto Łódź.
Sprawa jest o tyle kontrowersyjna, że p. Zisser jest współwłaścicielem firmy Elbit Medical Imaging, związanej z izraelskim dostarczycielem broni na cały świat, opisanym wcześniej Elbit Systems Ltd. Ta sama firma, Elbit Medical oraz związana z nią firma Gamida CELL, były strategicznymi sponsorami min grzmiących na nad wyraz „hucznych” obchodach 65. Rocznicy Likwidacji Litzmannstadt Ghetto z 2009 roku5. Firma Elbit jest też związana z Philipsem, inwestorem budynku Infosysu i właścicielem działki pod nim.
Miejmy nadzieję, że kampania bojkotu izraelskich firm zaangażowanych w okupację Zachodniego Brzegu Jordanu, nagłaśniana przez Kampanię Palestyna pozwoli przejrzeć na oczy nie tylko p. Klichowi, szefowi obrony narodowej, ale także skłoni udziałowców i odbiorców produktów spółek związanych z przedsiębiorstwem Elbit do bardziej odpowiedzialnych posunięć biznesowych. Może nie warto czekać na wiatr zmian wiejący z dalekiej Skandynawii, a rozpętać własną pokojową wichurę?
Karolina A Dobosz
